Zeer vroeg op, vanmorgen. Eigenlijk veel te vroeg want mijn vlucht gaat 40 minuten later dan dat ik in mijn hoofd had. Nu ben ik eerlijk gezegd altijd ergens liever te vroeg dan te laat, dus afgezien van de korte nachtrust was dit niet een echt probleem. Om kwart over drie ging de wekker op mijn laptop. Deze had ik uit nieuwsgierigheid uitgeprobeerd. Hij werkte dus! Om kwart voor vier ging mijn reiswekkertje en een minuut later werd ik gebeld door de wake-up call. Nu was ik echt goed wakker. Er viel niets te pakken want ten eerste laat ik niets rond slingeren en ten tweede had ik,voor het slapen gaan alles al bij elkaar gezocht. Toen ik mij bij de receptie meldde kwam mijn chauffeur net binnen. Een mooie taxibus, helemaal voor mij alleen. De enige auto's die reden waren taxi's. Het was dus dood stil op straat. Een lekkere mogelijkheid voor de chauffeur om tegelijkertijd zijn mobiel te gebruiken en er goed de spat in te zetten. In minder dan een half uur legde hij de afstand naar het vliegveld af. Mij was verteld door andere reizigers die ik had ontmoet dat hun taxirit meer dan anderhalf uur had geduurd. Zoals gezegd, het vliegtuig zal vermoedelijk niet zonder mij vertrekken. Ik heb op mijn gemak eerst een kopje koffie gedronken en zojuist heb ik mijn ontbijt beëindigd. Het wordt ook steeds drukker om mij heen. De wereld komt op gang.
Odessa, 10.15 uur
De vlucht duurde ruim een uur. Daarom had ik op het vliegveld in Istanbul een ruimhartig ontbijt genuttigd. De 20 uur zonder eten of drinken nog vers in mijn geheugen. Het vliegtuig was nog maar nauwelijks opgestegen of de karretjes met maaltijden en drankjes kwamen al langs. Ik kreeg wederom een compleet ontbijt met een glaasje tomatensap. Hier was niets mis mee. Integendeel, het was goed verzorgd met onder andere verse fruitsalade. Dit kon ik nog net naar binnen krijgen en wat broodbeleg. Het verpakte broodje en de crackers stopte ik in mijn tas voor moeilijker tijden.
In Odessa maakte men gebruik van een schattig hondje dat als taak had staande op de loopband aan de koffers te snuffelen. Mijn ene vuile onderbroek kwam moeiteloos langs zijn snuit. Ik dacht altijd dat men Labradors als drugs opsporingshonden gebruikten, maar dit nondiscripte, maar leuke hondje deed denk ik zijn werk ook goed. Als een volleerde circushond sprong hij na het snuffelwerk steeds over de koffers heen. Leek mij op een lopende band toch niet gemakkelijk.
Een taxi vinden was niet moeilijk. Als vliegen op de stroop kwamen de chauffeurs op mij af. Door aan te bieden in euro's te betalen kreeg ik voor mijn gevoel iets van de prijs af. Maar dat moet ik toch niet te veel doen want anders kom ik niet van mijn Grivna's af. Het is opvallend hoe graag men in deze landen Euro's heeft. Ook vanmorgen in Istanbul moest ik de taxi in Euro's betalen.
Vanuit de lucht zag Odessa er schitterend uit. Hoewel op de grond de huizen soms een verwaarloosde indruk maken kan je wel zien dat dit een stad is met van oudsher grandeur. Catarina de Grote, volgens mij de beste vorst die Rusland ooit heeft gekend veranderde in 1794 de naam van de Stad in Odessa en besloot dat deze stad van eenzelfde grootsheid moest worden als Petersburg, Moskou en Warschauw, toen nog horend tot het Russische keizersrijk. Om Odessa groot te maken waren er veel handwerkslieden, kunstenaars, architecten, bankiers en dergelijke nodig. Caterina was zeer ruimdenkend in het toelatingsbeleid. Dit betekende dat Odessa een toevluchtsoord voor Joden werd. Voor de tweede wereldoorlog woonden er 180.000 joden in Odessa. De Oekraïne telde verhoudingsgewijs veel joden. Ook Lemberg, het huidige Lviv kende een grote joodse bevolking. Helaas is daar weinig meer van over gebleven. Aan de hand van historische gegevens kan men concluderen dat het Zionisme in de Oekraïne is begonnen. Yehuda Leib Pinsker was hiervan de grondlegger en heeft het pamflet zelfemancipatie uitgegeven. Kennis, wetenschap, cultuur werd voor de joden zeer belangrijk. Israel moest de plek zijn om zich te vormen. Toen eind 19e eeuw de progroms in Rusland toenamen besloten veel joden Rusland te verlaten. Odessa werd de haven waaruit men richting Israel vertrok. Maar niet alleen richting Israel. Ik ben zo geïnteresseerd in de Oekraïne en Odessa omdat ik via mijn vriendin Clara een vriendin van haar heb ontmoet die met haar ouders in 1938 als jong meisje de Oekraïne was ontvlucht en via Zweden in Amerika terecht was gekomen. Daar hebben Clara en zij elkaar ontmoet waarbij zij Clara tot grote steun is geweest. Niet alleen begin 50er jaren toen Clara twee keer naar Amerika ging om daar haar beide dochters geboren te laren worden, maar ook vanaf 1990 toen Clara besloot definitief naar Amerika te gaan omdat daar inmiddels haar enige kleindochter was geboren en zij daar graag dichtbij wilde zijn. Ik heb Clara vaak bezocht in Californië waarbij ik ook deze vriendin en haar echtgenoot heb leren kennen. Hoewel deze vrouw alleen over de Oekraïne vertelde wanneer je haar er rechtstreeks naar vroeg was het vooral Clara die veel over haar vertelde. Ik voelde aan alles dat deze twee vrouwen veel voor elkaar betekenden. In deze periode begon Clara trouwens toch veel over de oorlog te vertellen. Zij had deze vanaf 1942 tot het einde in kamp Vught meegemaakt. Zij was 17 toen zij en haar ouders werden opgepakt. Een normale tienertijd heeft zij niet gekend. Wel is het wonderbaarlijk dat zij de oorlog heeft overleefd. Zij was echter super intelligent. Na de oorlog heeft zij staatsexamen gymnasium gedaan en heeft twee studies, rechten en economie met groot succes afgerond. Door deze intelligentie wist zij zich zo niet onmisbaar, dan toch van enige waarde voor de Duitsers te maken. Haar beide ouders hebben trouwens ook de oorlog overleefd. Maar op een tante na is verder de hele familie uitgemoord. 29 Mensen, die door hun afkomst richting gaskamers moesten. En Europa en Amerika keken toe. In de Oekraïne werden de joden voornamelijk door Roemenen vermoord. Het waren niet alleen de Duitsers die op mensenjacht gingen. Ik kan daar trouwens in het kader van wat Karskens het beestmens noemde over mee praten. Misschien heeft deze geweldige smet op mijn familie mij altijd zo doen interesseren voor de joodse geschiedenis.
Het is niet alleen de joodse geschiedenis in de Oekraïne die mij altijd nieuwsgierig heeft doen zijn naar dit land. Als jong meisje heb ik de film pantserkruiser Potemkin gezien. De veel besproken film van Sergei Eisenstein over de muiterij op de Potemkin. De matrozen vochten niet alleen tegen hun officieren, maar toen zij in Odessa aangemeerd lagen hielpen zij in 1905 de arbeiders in hun stakingsoproer mee. Dit was de eerste revolutie waarbij de burgers een nederlaag leden. Voor 80.000 burgers uit Odessa betekende dit dat zij deze stad moesten ontvluchten. Maar van de film herinner ik mij vooral de trappen naar de kade waar flink gevochten werd. Beelden in zwart wit maar daarom des aansprekender.
Odessa is de stad waar ik mij thuis voel. Een bomenstad. Brede boulevards voorzien van hoge, schaduw gevende platanen afgewisseld door schitterende lanen met lange rijen kastanjes die momenteel hun adembenemende pracht laten zien. Het is een sprookje!
Achter de bomenrijen huizen, vele met grandeur. Je herkent de volgende stijlen: Art Nouveau, Renaissance en Klassiek. Het doet mij sterk aan Parijs denken waar Baron Hausmann tijdens de regering van Napoleon III de stad mocht renoveren. Hij deed dit tussen 1854 en 1858 op uitmuntende wijze. De boulevards die hij ontwierp waren wel 30 m breed. Vooral schitterend is hoe hij Place de l' Etoile het centrum liet zijn van diverse daarop uitkomende boulevards. In Odessa verbeeld ik mij deze boulevards terug te zien. maar dan zonder de hectiek van Parijs. Daarom is Odessa de stad naar mijn hart. Zeker na Istanbul waar ik het heerlijk heb gehad, maar waarvoor 4 dagen toch meer dan genoeg waren. Ondanks dat Odessa ruim een miljoen inwoners heeft is het hier zo rustig als bij ons 25 jaar geleden op zondag. Ik erken dat sommige automobilisten denken dat ze op een circuit rijden, ook mijn chauffeur vanmorgen probeerde de geluidsbarrière te doorbreken, maar de trottoirs zijn zo breed dat je hiervan niets merkt. En iedereen wacht geduldig voor het rode voetgangerslicht. Er zijn terrasjes in overvloed. Mooi aangekleed met heerlijke stoelen en banken. Ik heb niet alleen het lekkerste verse rode vruchtensap ooit gedronken maar ook applepie gegeten die nooit meer kan worden verbeterd. Slecht voor de lijn, maar goed voor het hemelse gevoel. En ik had uiteindelijk al heel wat gelopen.
De Potemkin trap ben ik niet helemaal naar beneden gegaan. Ik kwam al van beneden via een steil pad met op het laatst een steile trap toen ik deze befaamde trappen ontdekte. En ondanks dat er een funiculaire langs liep, die ik had kunnen nemen besloot ik toch dat drie segmenten genoeg waren. Het uitzicht was schitterend. Waar vroeger de Potemkin lag aangemeerd is nu, vermoedelijk een 5 sterren hotel.
No comments:
Post a Comment